The invisibility of Galician immigration and the production of a hybrid social identity in the new lands (São Paulo, 1880-1910)

Authors

DOI:

https://doi.org/10.5944/hme.12.2020.25979

Keywords:

Migration, Centro Español, associativism, schooling, history of education.

Agencies:

CNPq, bolsa de produtividade em pesquisa

Abstract

The article explores the characteristics of Galician emigration to Brazil between the late 19th and early 20th centuries, focusing on the São Paulo region. It is organized into two complementary parts. In the first one, it deals with the historiography on the subject, inquiring statistics and trying to examine the profile of the Galician migrant who seeks the ocean crossing. In the same section, it discusses what we consider the double invisibility of Galician immigration, mixed with the Portuguese from the northern Portugal or with the generality of Spanish immigration in the official records of entry into the country. In the second section, the Centro Español de Santos and the school created by it are the subject of analysis in order to understand how the Galician immigrants produced a hybrid social identity from an associative practice. In the Final Comments, some questions are asked about the denomination of the entity.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biographies

Maurilane de Souza Biccas, Universidade de São paulo

É professora Livre Docente em História da Educação na Faculdade de Educação da USP (2019). Compõe a Comissão de Cooperação Nacional e Internacional da FEUSP (CCInt-FE). Coordena dois convênios internacionais, Universidade Pedagógica em Moçambique e o da Faculdade de Ciências Sociais e Humanas da Universidade Nova de Lisboa, Portugal. Desde 2002, compõe a coordenação do NIEPHE (Núcleo Interdisciplinar de Estudos e Pesquisas em História da Educação).

Diana Gonçalves Vidal, Universidade de São Paulo

É professora titular em História da Educação na Faculdade de Educação da USP, diretora do Instituto de Estudas Brasileiros da USP, pesquisadora 1B do CNPq, coordenadora de Projeto Temático na FAPESP (processo nr. 2018/26699-4), membro do Comitê executivo da ISCHE e tesoureira da mesma entidade, coordenadora do NIEPHE (Núcleo Interdisciplinar de Estudos e Pesquisas em História da Educação).

References

Alencastro, Luis Felipe de y Maria Luiza Renaux. «Caras e Modos dos Migrantes e Imigrantes». En História da Vida Privada no Brasil, Império: a corte e a modernidade nacional, organizada por Luis Felipe de Alencastro, 291-336. São Paulo: Companhia das Letras, 1997.

Alves, Jorge Luis. Os brasileiros, emigração e retorno no Porto oitocentista. Porto: Câmara Municipal, 1994.

Antigo, Karime y Diana Vidal. «A imigração galega em santos: associações de socorros mútuos e repatriação (1870-1920)». En Santos na modernidade capitalista (1870-1930): novas abordagens e releituras de velhas fontes, organizada por Luiz Henrique Portela Faria y Maria Apparecida Franco Pereira, 147-174. São Paulo: e-manuscrito, 2019.

Biccas, Maurilane de Souza. «A história da Escolarização de Adolescentes e Adultos no Brasil (1870-1950)». PhD dis., Universidade de São Paulo, 2019.

Cánovas Marília Dalva Kaulmann. «Imigrantes Espanóis na Paulicéia: trabalho, sociabilidade Urbana (1890-1922)». PhD dis., Universidade de São Paulo, 2007.

Cánovas, Marilia Dalva Kaulmann. Santos e imigração na bèlle époque. São Paulo: Edusp, 2017.

Cánovas, Marília Dalva Klaumann. «Imigrantes espanhóis na cafeicultura paulista, 1880-1930: protagonistas ou coadjuvantes». Revista História Hoje. Revista eletrônica de história 2, no. 6 (mar. 2005): 1-16.

Cánovas, Marília Dalva Klaumann. «A emigração espanhola e a trajetória do imigrante na cafeicultura paulista: o caso de Villa Novaes, 1880-1930».Mestrado: FFLCH-USP, 2001.

Castrillo Sagredo, Benedito. El aporte de los “indianos” a La Instrución Pública, a la Beneficencia y al Progresso general de España y su historia. Buenos Aires: Prensa de Buenos Aires, 1926.

Condé, Valéria Gil. «Convergência do léxico por contato entre o português brasileiro e o galego moderno». Labor Histórico 3, no. 2 (2017): 97-107.

Costa Rico, Antón. «As sociedades dos “Americanos” e a educación em Galicia». Revista da Comisión Galega do Quinto Centenario 5 (1990): 89-140.

Costa Rico Antón. «Ignacio Ares de Parga e as “escolas dos americanos”». Pontevedra. Revista de estudios provinciais 15 (1999): 145.

Costa Rico, Antón. «Emigrantes, escuelas y regeneración social: los emigrantes gallegos a América y el impulso a la educación (1879-1936)». Revista Brasileira de Historia da Educação 16 (2008): 13-45.

Costa Rico, Anton. «Con billete de volta: os americanos da Mariña, a creación de escolas e a busca do progreso». Estudos Migratorios: Revista Galega de Análise das Migracións 1, no. 2 (2008), p. 131-149.

Fernández, Alejandro. «El mutualismo español en un barrio de Buenos Aires: San José de Flores, (1890-1900) ». En Asociacionismo, trabajo e identidad étnica. Los italianos en América Latina en una perspectiva comparada, compilado por Fernando J. Devoto y Eduardo J. Míguez, 169-188. Buenos Aires: CEMLA-CSER-IEHS, 1992.

Gabriel, Narciso de. «Emigración y alfabetización en Galicia». Historia de la educación 4 (1985): 321-336.

Gonzalez Martínez, Elda. «Café, inmigración y estructura urbana Sao Paulo en el siglo XIX y principios del XX». Anuario de estudios americanos 54, no. 2 (1997): 593-611.

Klein, Herbert S. A imigração espanhola no Brasil. São Paulo: Editora Sumaré /FAPESP, 1994.

Malheiro Gutiérrez, Xosé Manuel. «Mobilización societária, correntes de pensamento e escolas de emigrantes em Galicia durante o primeiro Tércio do século XX: o protagonismo de Ignácio Ares de Parga e Anton Alonso Rios». PhD diss., Universidad de Santiago de Compostela, 2003.

Malheiro Gutiérrez, Xosé Manuel. «Emigration and education. Galician emigration to America and its impact on the processes of literacy, schooling and civic education amongst the rural and seafaring popular clases». History of Education 47, no. 6 (2018): 741-762.

Pájaro Peres, Elena. A inexistência da Terra Firme: A imigração Galega em São Paulo, 1946-1964. São Paulo: Edusp, 2003.

Peña Saavedra, Vicente. «As escolas que viñeron de alén mar (Galicia, ss. XVII-XXI). Algunhas réplicas dende terras lusas». Revista da Faculdade de Letras. História, III Série 3 (2002): 245-262.

Peña Saavedra, Vicente. «Los emigrantes transoceânicos como agentes de modernización educativa em el norte penunsular ». En La educación en España a examen (1898-1998), organizada por Julio Ruiz Berrio et al., 213-246. Zaragoza: Ministerio de Educación y Cultura, 1999.

Peña Saavedra, Vicente. «Presupuestos socioeducativos para la implantación de las escuelas de americanos y las Sociedades de Instrucción em Galicia». Historia de la educación 2 (1983): 359-369.

Peña Saavedra, Vicente. Êxodo, organización comunitária e intervención escolar: La impronta educativa de la emigración transoceânica. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 1991.

Porta, Elaine Veiga. «Os imigrantes Espanhóis em Santos (1880-1920)». PhD diss., Universidade de São Paulo, 2008.

Sarmiento Silva, Érica. O outro rio. A emigração galega a Rio de Janeiro. Santa Comba (A Coruña): tresCtres, 2006.

Varella, Drauzio. Nas Ruas do Brás. São Paulo: Cia das Letras, 2000.

Vidal, Diana Gonçalves. «Galícia e Brasil: tecendo histórias da educação (1871-1936)». Sarmiento - Anuario Galego de Historia da Educación 12 (2008): 111-126.

Vidal, Diana G. y Biccas, Maurilane. «As múltiplas estratégias de escolarização do social em São Paulo (1770-1970). Cultura e prática escolares». En Educação e Reforma: o Rio de Janeiro nos anos 1920-1930, organizado por Diana Vidal, 19-44. Belo Horizonte: Argvmentvm, 2008.

Published

2020-05-27

How to Cite

Biccas, M. de S., & Vidal, D. G. (2020). The invisibility of Galician immigration and the production of a hybrid social identity in the new lands (São Paulo, 1880-1910). Historia Y Memoria De La Educación, (12), 57–80. https://doi.org/10.5944/hme.12.2020.25979