Intersecciones críticas. Experiencias y estrategias desde la museología y el feminismo gitano, bajo el prisma del covid-19 = Critical Intersections. Experiences and Strategies from Museology and Roma Feminism, under the Prism of Covid-19
DOI:
https://doi.org/10.5944/etfvii.8.2020.27347Palabras clave:
Museología crítica, feminismo romaní, inclusión digital, interseccionalidad entre género y cultura minoritaria, alternativas postpandémicas = Critical Museology, Roma Feminism, Digital Inclusion, Intersectionality of Gender and Minority Culture, Post-pandemic AlternativesAgencias Financiadoras:
Proyecto Relecturas, itinerarios museales en clave de género (www.relecturas.es)Resumen
La pandemia de 2020 enfrentó las áreas que tratan la memoria desde los márgenes con la necesidad de transformar sus experiencias en estrategias con potencial de futuro. El artículo busca reflejar la intersección entre dos campos de acción cultural comprometida: el de algunos museos valencianos y el de las asociaciones de mujeres gitanas, vistas también desde el ámbito local. El objeto de nuestro análisis son dos vertientes de la actuación cultural emancipadora: las experiencias, fenómenos a menudo caóticos y coyunturales, y las estrategias razonadas, que unen prácticas del conocimiento crítico hasta ahora no contiguas. El estado de alarma definió estas ramas estratégicas como inclusión digital y justicia social, apoyadas sobre los derechos identitarios y culturales e inseparables de las luchas de género.
Abstract
The 2020 pandemic confronted the areas related to memory from the margins, with the need to transform their experiences into strategies with future potential. The article seeks to reflect the intersection between two fields of engaged cultural action: that of some Valencian museums and that of romi women’s associations, also seen at the local level. Thus, the object of our analysis are two strands of emancipatory cultural action: experiences, often chaotic and conjunctural phenomena, and reasoned strategies, which unite hitherto non-contiguous practices of critical knowledge. The state of emergency defined these strategic branches as digital inclusion and social justice, supported by identity and cultural rights and inseparable from gender struggles.
Descargas
Citas
ALBA PAGÁN, Ester, “Espacios femeninos de la memoria” en VASILEVA IVANOVA, Aneta (ed.): Espacio, género, memoria: discurso académico y práctica socioespacial. Valencia, Tirant Humanidades, 2017, 75-82.
ALONSO FERNÁNDEZ, Luis: Introducción a la nueva museología. Madrid, Alianza, 1999.
ASOCIACIÓN DE MUJERES GITANAS ALBOREÁ (2014): “Promoviendo la igualdad de oportunidades”. En: <https://www.asociacionmujeresgitanasalborea.org/mujer/> [26.10.2018].
ASOCIACIÓN GITANAS FEMINISTAS POR LA DIVERSIDAD(2019): “Curso Online Feminismo Romaní”. En <https://www.gitanasfeministas.org/curso-online-feminismo-romani/> [12.01.2020].
BALLARÍN DOMINGO, Pilar: La educación de las mujeres en la España contemporánea: (siglos XIX-XX). Madrid: Síntesis, 2001.
BOUIALI, Miriam, (2020): “El Consell instalará internet en 700 viviendas públicas con escolares”. En: <https://www.levante-emv.com/comunitat-valenciana/2020/04/07/consell-instalara-internet-700-viviendas/1998901.html?fbclid=IwAR2MIAKIWeikbC8mFopOKixp17jyGH8SX9QBFBFWNnkUo6ZZZ-CirqKLme4.> [09.04.2020].
BUTLER, Judith: El género en disputa: el feminismo y la subversión de la identidad. Barcelona, Paidós, 2017.
CAMUS, Albert: “El mito de Sísifo”. Madrid, Alianza, 1981.
CERTEAU, Michel de: La invención de lo cotidiano. México, Universidad Iberoamericana, Departamento de Historia, 1996.
CARBONELL, Bettina Messias (ed.): Museum Studies. An Anthology of Contexts. Blackwell Publishing, Malden (Ma.)-Oxford-Victoria, 2004.
CARRASCO; Cristina, BORDERÍAS, Cristina y TORNS, Teresa (eds.): El Trabajo de cuidados. Historia, teoría y políticas. Catarata, Madrid, 2011.
DEMO, Anne Teresa. "The Guerrilla Girls' Comic Politics of Subversion" en OLSON, Lester C., “DIDÁCTICA 2.0. MUSEOS EN FEMENINO”. En: <https://museosenfemenino.es/> [08.12.2019].
FINNEGAN Cara A., and HOPE Diane S. (eds.) Visual Rhetoric: A Reader in Communication and American Culture. Los Angeles: Sage, 2008, 241-54.
FOUCAULT, Michel: “Des espaces autres” en Dits et écrits (vol. 4), Paris, Gallimard, 1994, 752-763.
ICOM (2020): “Less than one month to IMD 2020, let’s talk (digital) inclusion!”. En: <https://icom.museum/en/news/less-than-one-month-to-imd-2020-lets-talk-digital-inclusion/]> [22.04.2020].
IVAM (2020): “L’IVAM en pijama! Propostes educatives i familiars en temps de confinament” En: <https://www.ivam.es/es/actividades/livam-en-pijama/>[15.04.2020].
INSTITUTO DE CULTURA GITANA (2018): “Portada”.En: <https://institutoculturagitana.es/> [09.04.2020].
LIPPARD, Lucy R.: From the center: feminist essays on women's art. New York, Dutton, 1976.
McDOWELL, Linda: Género, identidad y lugar: un estudio de las geografías feministas. Madrid, Cátedra, 2000.
MEC (2011) : “Patrimonio en femenino. Portada”. En <http://www.culturaydeporte.gob.es/cultura/areas/museos/mc/ceres/catalogos/catalogos-tematicos/patrimoniofemenino/presentacion/portada.html> [17.01.2020].
MUBAV (2020): “Varios tweets 23.03-15.04.2020”. En <https://twitter.com/hashtag/MiBodeg%C3%B3n?src=hashtag_click> [16.04.2020].
MEC (2015): “Museos + Sociales. Presentación”. En: <http://www.culturaydeporte.gob.es/museosmassociales/presentacion.html> [07.03.2020].
MUPREVA (2020): “Varios posts 17.03-14.04.2020”. En: <https://www.facebook.com/mupreva/> [15.04. 2020].
MURILLO DE LA VEGA, Soledad: El Mito de la Vida Privada: de la Entrega al Tiempo Propio, Madrid, Siglo XXI, 1996.
MUSEU COMARCAL DE L’HORTA SUD (2020): “Varios posts de 2-17.04.2020”. En <https://www.facebook.com/271300663002425/posts/1916416458490829/?sfnsn=scwspwa&extid=WvRmLwHq1vzoUUKC]> [18.04.2020].
MUSEU DE LA RAJOLERIA (2020): “#joemquedeacasapaiporta en IMATGES”. En <https://www.instagram.com/p/B-Z2hJtCNxi/?igshid=1f8t0o3fxw3sm> [30.03.2020].
MUSEO MUNICIPAL DE CERÁMICA DE PATERNA(2020): “Varios posts 21.03-16.04.2020 En: <https://www.facebook.com/MuseoCeramicaPaterna/> [17.04.2020].
MUSEO NACIONAL DE CERÁMICA Y ARTES SUNTUARIAS "GONZÁLEZ MARTÍ (2020)": “Posts de 05.04 y 21.04.2020” En: <https://www.facebook.com/Museo-Nacional-de-Cer%C3%A1mica-y-Artes-Suntuarias-Gonz%C3%A1lez-Mart%C3%AD-136030236421637/> [22.04.2020]
MUSEU D'HISTÒRIA DE VALÈNCIA (2020): “Varios posts, 25.03-14.04.2020”En: <https://www.facebook.com/MusHistValencia/posts/10158275851449485?__tn__=K-R> [15.04.2020].
MUSEU VALENCIÀ D’ETNOLOGIA (2020): “Memes `Els valencians i els coronavirus´”. En: <https://muvaet.dival.es/es/content/memes-els-valencians-i-els-coronavirus> [20.03.2020].
OECD (2020): "Coronavirus (COVID-19) and museums: impact, innovations and planning for post-crisis" En: <https://www.youtube.com/watch?v=PIo_8VWMU6o&feature=youtube> [12.04.2020].
OSBORNE, Raquel: “Debates en torno al feminismo cultural” en DE MIGUEL ÁLVAREZ, Ana y AMORÓS PUENTE, Celia (coords.): Teoría feminista: de la ilustración a la globalización (vol. 2)
Madrid, Minerva. 2005, 211-252.
PARKER, Rozsika and POLLOCK, Griselda (eds.): Framing Feminism. Art and the Women’s Movement, 1970-1985. London-New York: Pandora Press, 1987.
PORTALÉS Cristina et alii: “Digital Cultural Heritage”, Multimodal Technologies and Interact, 2 (2018), 58-59.
RAMÍREZ-HEREDIA, Juan de Dios (2020): “El Coronavirus y los gitanos”. En: <https://diario16.com/el-coronavirus-y-los-gitanos/> [07.04.2020].
RELECTURAS. ITINERARIOS MUSEALES EN CLAVE DE GÉNERO (2017): “Proyecto”. En: <http://relecturas.es/proyecto/> [28.02.2019].
RIAÑO, Peio (2020): “El museo del futuro se despide de las exposiciones de masas”. En: <https://elpais.com/cultura/2020-04-13/el-museo-del-futuro-se-despide-de-las-exposiciones-de-masas.html> [14.04.2020].
SAINT-EXUPÉRY, Antoine de: Terre des hommes. bibliothèque numérique romande, 2016 [1939]
SALAZAR, Octavio (2020): “Las invisibles: rebelión desde el confinamiento”, En: <https://elpais.com/elpais/2020/03/31/mujeres/1585641747_070400.html. > [02.04.2020].
VASILEVA IVANOVA, Aneta (ed.): Espacio, género, memoria: discurso académico y práctica socioespacial. Valencia, Tirant Humanidades, 2017.
ZAFRA, Remedios: (h)adas. Mujeres que crean, programan, prosumen, teclean. Madrid: Páginas de Espuma, 2013.